EXCEL ŞAMPİYONALARININ YÜKSELİŞİ VE AI’IN YENİ REKABETİ

M

ichael Jarman’ın Las Vegas’taki HyperX Esports Arena’da yaşadığı o ilk beş dakika, Excel’in bir ofis programı olmaktan çok daha fazlasına dönüştüğünü gösteren anlardan biriydi. Jarman sahneye çıkar çıkmaz bildiği her şeyi unutmuş gibiydi; salonu dolduran yüzlerce kişi nefesini tutmuş, milyonlarca kişi YouTube üzerinden takip ediyordu. Her beş dakikada bir yarışmacı eleniyor, geriye yalnızca en hızlı düşünen ve en doğru formülleri kurabilenler kalıyordu. The Hustle’ın yazdığı gibi, “bir hücre hata verdiğinde binlerce kişinin seni izlediğini bilmek” stresin asıl kaynağıydı. Bu atmosfer, Excel’in bugün nasıl bir e-spora dönüştüğünü anlamanın en iyi yolu. 2021’de başlayan Microsoft Excel World Championship yalnızca işlem yapma becerisini değil, hikâyeleştirilmiş “case”leri çözmeyi de içeriyor. Örneğin buzda kayan bir maymunun muz toplaması için formüller kurulan “Lana banana” vakası gibi. Yarışmacılar, World of Warcraft karakterlerini modelledikleri sorularda puan topluyor, karmaşık finansal modelleri zamanla yarışarak çözüyor. Jarman 2022 ve 2023’te podyuma çıkmış, 2024’e ise güçlü başlamıştı; üç kez dünya şampiyonu olan Andrew Ngai ile 705 puanda başa baş ilerliyordu.

Ancak 2025 şampiyonasının asıl rakibi insanlar değil. The Hustle’ın haberinde vurgulandığı gibi, “Jarman’ın endişelenmesi gereken Excelciler değil, AI.” Çünkü Copilot gibi araçlar yalnızca basit sorulara yanıt verirken, Shortcut AI gibi yeni nesil “superhuman Excel agent” sistemleri çok daha fazlasını yapabiliyor. Startup’ın paylaştığı verilere göre bu araç, bir analisti yüzde 89 oranında geride bırakıyor ve aynı işi on kat daha hızlı yapabiliyor. Bu nedenle yalnızca profesyonel yarışmacılar değil, milyonlarca ofis çalışanı için de dengeler değişiyor.

Yine de bu dönüşümün herkes için aynı sonucu doğurmadığı açık. Yarışmanın yıldızlarından Diarmuid Early, asıl değerinin artık formül yazmak değil, “doğru modelin ne olacağını belirlemek” olduğunu söylüyor. Jarman da benzer bir noktaya işaret ediyor; ona göre iyi Excel bilmek kadar, hatayı hızla fark etmek ve parçaları bir araya getirmek insanı eşsiz kılıyor. Ama aynı cümle içinde, genç analistlerin geleceği için bu güvenceyi veremiyor. Çünkü dünya çapındaki büyük finans kurumlarının önümüzdeki üç ila beş yılda yapay zekâ nedeniyle yüz binlerce pozisyonu azaltmasının beklendiği yine aynı haberde yer alıyor.
Bu tabloya rağmen modelin ne olduğunu anlamak, hata ayıklamayı öğrenmek, karmaşık bir üç tablo modelini sıfırdan kurmak hâlâ insan deneyimiyle gelişen bir beceri. The Hustle, Excel’in 1980’lerde ilk çıktığında da benzer tartışmalara yol açtığını hatırlatıyor: Defter tutan yüz binlerce kişinin işi azalırken, finansal analiz ve yönetsel görevlerde çalışanların sayısı artmıştı. Yani teknoloji bazı işleri yok ederken bazılarını yaratmıştı.

Bugün AI’ın vadettiği şey de benzer bir denklem: işleri ortadan kaldırmak yerine onları yeniden tanımlamak. Early’nin söylediği gibi, “Bugün veriyle çalışan insan sayısı kırk yıl öncesinden fazla; çünkü bir kişinin yapabildiği iş artık eskiden elli kişinin yaptığına denk.” Fakat bu geçişin her zaman pürüzsüz olmayacağı da açık.
Bugünün tablo¬su, Excel şampiyo¬na¬larının yalnızca eğlenceli bir niş değil; çalışma hayatındaki büyük dönüşümün simgesi olduğunu gösteriyor. Yapay zekâ karmaşık modelleri dakikalar içinde çözebilirken, insanlar hâlâ yaratıcı düşünme, hata ayıklama, problemi bağlama oturtma gibi becerilerle öne çıkıyor. Bu nedenle rekabet artık yalnızca hızdan ibaret değil; sezgi, esneklik ve teknik bilgiyi yeni araçlarla birlikte kullanabilme yeteneği öne çıkıyor. Excel arenaları ise bu geçiş dönemini en görünür hâliyle sahneleyen yerler. İnsanla makine arasındaki bu yeni yarışta kazanan kim olur bilinmez; fakat dönüşen iş kültüründe en güçlü avantaj, her iki dünyanın da dilini anlayabilmekten geçiyor.