ŞAPKA

Ş

apkalar ilk kullanıldığı günden beri; cinsiyeti, yaşı, sosyal durumu ve topluluğu ifade eden bir nevi iletişim araçlarıydı. Bugün hâlâ belli etkinliklerin kıyafet kodlarında adları geçse de, genellikle kıyafeti tamamlayıcı, cesur aksesuarlar olarak görülüyorlar. Görünüm anlamında günümüzün şapka anlayışına uzak olabilir ama ilk şapkaların M.Ö. 8 binli yıllardan beri kullanıldığı söyleniyor. Sonraki yıllarda şapka, yüzyıllar içinde çeşitli amaç ve şekillere bürünmüş; güneşten korumak, üst sınıfı halktan ayırmak ya da tam tersi için kullanılmış. Örneğin Ortaçağ’da zengin sınıfın Hıristiyan kadınları, iç mekânlarda bol dökümlü başlıklar, seyahat etmek içinse geniş kenarlıklı şapkalar takıyordu. Aynı çağda köylüler de güneşten korunmak için geniş kenarlıklı şapkalar kullanıyordu. Rönesans’la birlikte ise “tuhafiyeciliğin altın çağı” başlamış sayıldı. Hiç kuşkusuz, bundan en çok etkilenenlerden biri, en ikonik aksesuar şapka olacaktı.

1529 yılında “milliner” (kadın şapkacısı) tabiri, Milano ve İtalya’nın kuzey bölgelerinde yaygınlaştı ve kadınlar tarafından yüzyıllardır vazgeçilmez olan kurdeleler, eldivenler ve hasır şapkalar popülaritesini artırmaya başladı. Ancak bugünün kadın şapkası anlayışına en yakın olanın, Fransa’da Rönesans mahkemelerinde görüldüğü söyleniyor. On yedinci yüzyılda dantelli ve kolalı “Mary Stuart” adı verilen şapkalar görülmeye başlandı. Kraliçe Henrietta Maria ilk defa geniş kenarlı, tüylü ya da kunduz derisinden yapılmış şapkayla görülen isimlerdendi.

Ancak birçoğumuzun bildiği gibi, heybetli bir şapka dendiğinde akla ilk gelen isimlerden biri olan Marie Antoinette, Bergère adı verilen; kurdele, yapay çiçekler ve büyük tüylerle süslenmiş geniş kenarlı şapkalarla görüldü (ve akıllardan hiç çıkmadı).

1800’lere gelindiğinde şapka anlayışı –biraz– yön değiştirdi. Sırada, kule gibi yükselen saçlar ve onların etrafını süslemek vardı. Şimdi de peruğun altın çağı, abartılı çiçek ve hatta biblolarla süslenmiş saçtan kulelerle yaşanıyordu. Neyse ki bu dönem fazla uzun sürmedi. Fransız Devrimi’nin ardından tam bir sadeleşmeyle birlikte yeni bir akım geldi. Kadınların saçları katlardan (ya da peruklardan) kurtuldu ve dantel ya da hasır şapkalar tercih edilmeye başlandı. Elbette sosyetik etkinliklerdeki şapkaların özel tasarım olması her zaman önemliydi.

Aynı yüzyılın sonlarına doğru boş durmayan orta sınıf için de başka bir klasman açılmıştı: Spor aktiviteleri. Sportif faaliyetlere daha rahat kıyafetlerle katılması gereken kadınların aşırı kabarık eteklerinin yerini genişletilmiş etekler alırken, kadınlara uygun elbise ceketler de üretilmeye başlandı. Tabii ki bunlara uygun şapkalar da gerekiyordu. Her spor dalının ihtiyacına göre daha basit ve daha kullanışlı şapkalar da bu dönemde üretime girdi.

Bu sırada şapka, statüsünü o kadar sağlamlaştırdı ki 1900’lerin başında yaşayan bir kadının evden şapkasız çıkması adap kurallarına aykırı sayılmaya başlandı. Durum böyle olunca şapkalarda abartılı süslemeler yeniden baş gösterdi. Devasa kurdeleler, tüyler, rozetler ve çiçeklerle süslü şapkalar hem statüyü hem de kadının diğer kadınlardan farkını, tarzını ortaya koyuyordu. Aynı yüzyılın ortalarında hazır giyim sektörü ortaya çıkınca, şapkalara yeniden değişim yolu görünmüş oldu. Özellikle 1960’lı yılların ünlü oyuncuları beyaz perdede akıllara kazınacak şapkalarıyla boy gösterdiler.

Nihayetinde şapka; beyaz perdeden sokaklara, oradan moda akımlarına, bir tasarımdan diğerine evrim geçirmeye devam ederken modanın ve kullanım şekillerine göre yön almaya devam etti. Ama bir kısım şapkanın da sahipleriyle anıldığı bir gerçek… İşte unutulmayanlardan bazıları…

Marlene Dietrich’in silindir şapkası

Cher Bob Mackie’nin cesur saç aksesuarı

Grace Jones’un unutulmayan kristal bowler şapkası

Audre Hepburn’ün Tiffany’de Kahvaltı’da giydiği ikonik şapka

Anne Hathaway’in Şeytan Marka Giyer’deki kasketi

Julia Roberts’ın Pretty Woman’daki puantiye detaylı şapkası

Liza Minnelli’nin payetli şapkası

Patricia Field ve Sex and the City’nin Samantha’sının meşhur dev şapkası

Judy Garland’in fötr şapkası

Sophia Loren’in hasır şapkası