FASHİON

S

ekiz yıl önce Bangladeş, Dakka’nın etekleri Rana Plaza… Sekiz katlı hazır giyim fabrikası, izinsiz çıkılan dört katın da etkisiyle yıkılarak 2.515 kişinin yaralanmasına sebep olurken, 1.130 kişiyi hayatından etti… Bu, sıradan bir olay değildi ve moda dünyası tarafından da böyle karşılanmayacaktı. Carry Somers ve Orsola de Castro bu olayın hemen ardından harekete geçerek başlattıkları Fashion Revolution (Moda Devrimi) ile dünyanın en büyük küresel moda aktivizm hareketinin kurucusu oldular.

Kampanyaları da mesajları da çok basit: Sektörü daha fazla sorumluluk almaya ve tedarik zincirinde daha fazla şeffaflık göstermeye çağırmak. Eğer büyük markalar kendilerine tedarik sağlayan fabrikalarda neler yaşandığını bilmiyorlarsa, koşulları iyileştirmek zordur. Bu yüzden Moda Devrimi sektörü tek bir soru sormaya teşvik ediyor: Kıyafetlerimi kim yaptı?

Bu sorunun eşliğinde Moda Devrimi Haftası her yıl felaketin yaşandığı güne denk gelen 20-26 Nisan haftasında düzenleniyor. Etkinlik, sektörün çevre üzerindeki etkileri ve perakendecilerin tedarik zincirlerindeki çalışanların şartları da dahil olmak üzere moda endüstrisiyle ilgili belirli konular hakkında farkındalık yaratmayı hedefliyor. Çünkü onlara göre moda endüstrisi, sistematik ve yapısal değişimle milyonlarca insanı yoksulluktan kurtarabilir, onlara düzgün ve onurlu geçim kaynakları sağlayabilir. Gezegenimizi koruyabilir, insanları bir araya getirebilir, bireyler ve topluluklar için büyük bir neşe, yaratıcılık ve ifade kaynağı olabilir.

Ayrıca son beş yıldır etkinlik haftası boyunca organizasyon, dünyanın en büyük 250 moda markasının ve perakendecisinin sosyal ve çevresel politikaları, uygulamaları, etkileri ve tedarikleri hakkında ne kadar doğru söylediklerini ortaya koyan Moda Şeffaflık Endeksi’ni yayınlıyor. 2020’nin şeffaflık endeksinde H&M grup, C&A, Adidas, Reebok, Espirit, Marks&Spencer ve Patagonia dünyanın en şeffaf moda markaları arasında başı çeken isimler oldu. The North Face, Timberland, Vans ve Wrangler gibi markaların arkasındaki şirket olan Puma, Asos, Nike ve VF Corporation da ilk 10’da yer aldı.

Rapor, araştırmaya asgari cirosu 400 milyon dolar olan markaları dahil ediyor ve onları insan haklarından plastik kullanımına kadar 200 göstergenin ayrıntılı bir analizine dayanarak puanlıyor. Geçen yılki rapor, her zamankinden daha fazla markayı inceledi –önceki yıllarda bu rakam 200’dü. The Guardian’ın haberine göre, geçtiğimiz yıl daha fazla marka tedarikçileri konusunda şeffaflığa geçti. Fashion Revolution’ın politika direktörü ve raporun yazarı Sarah Ditty’ye göre, bu, markaların ne kadar etik veya sürdürülebilir olduğuna dair bir inceleme değil, rapor yalnızca şeffaflıklarını ölçüyor. Çok fazla üretmek ve işçilerin düşük ücretlerini iyileştirmek için yeterince atılım yapmamak da dahil olmak üzere en iyi performans gösteren markaların bazılarında hala sorunlar olsa da, Ditty bazı markalarla gerçekten önemli ve kayda değer adımlar attıklarını söylüyor.

Karmaşık, çok uluslu tedarik zincirlerine olan güven göz önüne alındığında, şeffaflık daha temiz, daha çevreci bir moda endüstrisi yaratmanın anahtarıdır. Bunlar, müşterilerin etik seçimler yapmasına ve paydaşların işler ters gittiğinde markalardan hesap sormasına imkân tanır.

Peki ne yapılabilir? Organizasyon, şüphelendiğiniz herhangi bir markanın etiket fotoğrafını #WhoMadeMyClothes etiketiyle yayınlayarak markaya sormaya teşvik ediyor. Üstelik bugün birçok markanın sorulara cevap verdiğinin altı çiziliyor. Tüm bunlar moda endüstrisinde düşük maaş ve güvencesiz koşullarda çalışanları korumak için... Bu kadar basit bir sorunun ne kadar çok insanın hayatını iyileştirileceğini bilmek de ayrı bir motivasyon kaynağı.

Fashion Revolution’a göre yapacağımız en iyi şey, giysileri dolaşıma sokmak. Üzerinde onlarca insanın emeği olan kıyafetlerin, geri dönüşmesini ya da kullanılmayanların yeniden kullanılmasını sağlamak hem emeğe hem de dünyaya yapılacak bir iyilik.

Daha iyi anlamak için Fashion Revolution’un manifestosuna yakından bakalım:

“Biz Moda Devrimi’yiz. Biz tasarımcıyız, üreticiyiz, işçi ve tüketiciyiz. Biz akademisyen, yazar, lider, marka, perakendeci, sendika ve politika yapıcıyız. Biz sektörüz ve halkız. Biz dünya vatandaşıyız. Biz bir hareket ve bir topluluğuz. Biz seniz. Modayı seviyoruz. Ancak giysilerimizin insanları sömürmesini veya gezegenimizi yok etmesini istemiyoruz.”

Fashion Revolution, moda manifestosunun on maddesinde, yapmak istediklerini ve modanın geleceğini 10 maddeyle net bir şekilde açıklıyor.

1. Moda, tasarımdan üretime ve podyuma kadar saygın bir çalışma ortamı sağlar. Köleleştirmez, tehlikeye atmaz, istismar etmez, fazla çalıştırmaz, ayrımcılık yapmaz.

2. Moda, adil ve eşit ücret sağlar. Çiftlikten atölyeye kadar herkesin geçimini kolaylaştırır.

3. Moda insanlara ses verir; korkmadan konuşmayı, baskı duymadan birleşmeyi sağlar ve topluluklar arasında müzakereyi mümkün kılar.

4. Moda, kültür ve mirasa saygı duyar. Beceri ve ustalığı besler, yüceltir ve ödüllendirir. Yaratıcılığı gücü olarak kabul eder. Moda zanaatkârları onurlandırır.

5. Moda; ırk, sınıf, cinsiyet, yaş, şekil veya yetenekten bağımsız olarak dayanışma, kapsayıcılık ve demokrasiyi ifade eder. Başarı için önemli olan çeşitliliği savunur.

6. Moda, çevreyi korur. Değerli kaynakları tüketmez, toprağı bozmaz, havayı suyu kirletmez, sağlığa zarar vermez. Moda, tüm canlıların refahını ve ekosistemleri korur.

7. Moda, asla gereksiz yere yok etmez; bilinçli ve döngüsel bir şekilde yeniden tasarlar, iyileştirir. Moda onarır, geri dönüştürür, yeniden kullanım sağlar. Dolaplarımız ve çöplerimiz imrenilen ancak değer verilmeyen, satın alınan ancak muhafaza edilmeyen kıyafetlerle dolup taşmaz.

8. Moda şeffaftır ve hesap verebilir. Moda açıklığı kucaklar, karmaşanın arkasına saklanmaz veya değer elde etmek için ticari sırlara bel bağlamaz. Herkes, her yerde kıyafetlerinin nasıl, nerede, kim tarafından ve hangi koşullarda yapıldığını öğrenebilir.

9. Moda başarıyı satış ve kârdan fazlasıyla ölçer. İnsanlara kârdan daha fazla değer verir.

10. Moda ifade etmek, sevindirmek, yansıtmak, protesto etmek, rahatlamak ve paylaşmak için yaşar. Boyun eğmez, aşağılamaz, aşağılanamaz, marjinalleştirilemez veya taviz vermez. Moda hayatı kutlar.