İKLİM

U

zmanlar iklim değişikliğini bu yüzyılın en büyük tehditlerinden biri olarak tanımlıyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ortalama 1,5 derecelik bir artışın, türlerin yüzde 20-30’unu yok olma riskiyle karşı karşıya bırakabileceğini söylüyor. Gezegen 2 dereceden fazla ısınırsa, çoğu ekosistem zorlu bir mücadelenin içine girecek. Gelin, iklim değişikliğinin yaban hayatı üzerindeki etkisine hep birlikte göz atalım.

• WWF’e göre, yaban hayatındaki kaplan sayısı büyük ölçüde kaçak avlanma ve habitat kaybı nedeniyle 3200’e kadar düştü. İklim değişikliğinin deniz seviyelerinin yükselmesine ve kaplanların yaşadığı habitatlarda daha fazla yangın riskine yol açması muhtemel görünüyor.
• Araştırmalar Kuzey Kutbu’nun dünya ortalamasına göre üç kat daha fazla ısındığını ortaya koyuyor. Bu durum kutup ayılarının bağımlı olduğu buzun erimesine neden oluyor. Uzmanlar, Kuzey Kutbu’ndaki kutup ayılarının soyunun 100 yıl içerisinde tükenebileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

• İklim değişikliğinin orangutanlar üzerindeki etkilerini inceleyen araştırmaların sonuçları pek iç açıcı değil. Özellikle Endonezya ve Malezya’daki orangutan nüfusuna yönelik pek çok tehdit var. Birincil tehdit ise palmiye yağı için yapılan ormansızlaştırma faaliyetleri ve yangınların neden olduğu habitat kaybı... Global Forest Watch’a göre, 2010’un başından 2019’un sonuna kadar Endonezya’da yılda ortalama 585.400 hektar orman kaybı yaşandı. Tahminler, bugün yaban hayatında 14.000’den az Sumatra orangutanının ve 57.000 Borneo orangutanının hayatta kaldığını gösteriyor. Borneo’da, 1999 ile 2015 arasındaki 16 yıllık süre içinde yaklaşık 150.000 orangutan hayatını kaybetti. Araştırmacılar, yalnızca ormansızlaştırma yüzünden 2050 yılına kadar 45.000 orangutanı daha yok edebileceğini tahmin ediyor.

• Deniz kaplumbağalarının yuvalama alanlarının iklim değişikliğinin etkilerine (deniz seviyesinin yükselmesi, fırtınalarda görülen artış ve değişen sıcaklıklar) karşı özellikle savunmasız olduğu biliniyor. İklim değişikliği, deniz kaplumbağalarının göç için kullandığı okyanus yollarını da değiştiriyor. Bu değişikliklerle birlikte deniz kaplumbağalarının hareketlerini ve yavrulama zamanlarını değiştirmeleri zorunlu hale gelebiliyor. Diğer taraftan yakın zamanlı araştırmalar Büyük Set Resifi’ndeki yeşil deniz kaplumbağası yavrularının neredeyse tamamının dişi olarak doğduğunu ve erkeklerin sayının 116’da 1 olduğunu ortaya çıkardı. Bu dişileşme eğiliminin devam etmesinin türün geleceği için zararlı olabileceği düşünülüyor. Bunun nedenini kısaca şu şekilde açıklayabiliriz: Bir deniz kaplumbağasının cinsiyeti, yumurtaların kuluçkaya bırakıldığı kumun sıcaklığına göre belirleniyor. 29.1 santigrat derece ve üzerindeki daha yüksek sıcaklıklar dişileri, daha düşük sıcaklıklar ise erkekleri üretiyor. İklim değişikliğinin bir sonucu olarak artan sıcaklıklar, doğal cinsiyet oranında dengesizliğe yol açıyor, bu da daha fazla dişinin doğması anlamına geliyor..

• İklim değişikliğini inceleyen bilim insanları Antarktika’daki penguen nüfusu için de endişeli... Dünyadaki penguen sayısının 2100 yılı itibariyle beşte biri oranında azalabileceği konuşuluyor. İklim değişikliğinin yanı sıra, okyanuslardaki yıkıcı insan faaliyetleri de penguenlerin (aslında genel olarak tüm deniz türlerinin) yaşamını tehdit ediyor.

Bunlar iklim değişikliğinin etkilerinden mustarip türlerden yalnızca birkaçı... Yaban hayatındaki hayvanların dağılımlarında ve davranışlarında ciddi değişiklikler sözkonusu. Özellikle sera gazı emisyonları ciddi şekilde azaltılmadığı takdirde, iklim değişikliği kara hayvanlarının, kuş türlerinin ve bitkilerin ciddi oranda yok olmasına neden olabilir. Aslında bu konuda söylenecek, konuşulacak, tartışılacak çok şey var. Sürdürülebilir bir dünyanın ne anlama geldiğini, iklimin neden değiştiğini, nelere yol açtığını, bu konuda insanlığa nasıl sorumluluklar düştüğünü öğrenmek çok önemli. Yapı Kredi’nin “Sürdürülebilirliği Konuşalım” podcast kanalında, sürdürülebilirlik kavramının öneminin anlaşılması ve ülkemizde sürdürülebilirliğin yaygınlaşması amacıyla merak edilenleri konuşuyoruz. Elbette iklim de en önemli gündem maddelerimizden biri!