SANAT

İ

lk insanların mağaralara çizim yaptığı günlerden beri çok şey değişti elbette ama çizimin bir ifade şekli olarak yaşamına devam ettiği gerçeği değişmedi. Kentsel mekânlar ve sanat, zamanın başlangıcından bu yana hayatı, söylenecekleri ve hikâyeleri aktarmak için kendine hep bir alan buldu. Bundan on yıl öncesine kadar bir başkaldırı olan duvar resimleri, bugünlerde daha çok sanat akımı olarak anılmaya başlandı.

Sokak sanatı, Londra ve Paris gibi şehirlerde uzun zamandır yaşıyor ancak gerek internet üzerinden satılmaları gerekse büyük müzayedelerin açık artırmalarına girmeleri artık kanıksanmaya başladı. Bir zamanların sosyo-politik isyanlarından, düzen karşıtı anarşik söylemlerine kadar her şeyin tasvir edildiği duvarlar tavırlarından vazgeçmese de, bunu sanata yönlendiren sanatçıların eserleri galerileri doldurmaya başladı.

Sokak sanatı, şehirlerin toplumsal gelişimini ev rahatlığında yaşamanızı sağlar. Yanından geçerken beğendiğiniz bir duvar resmi, evinizde kahve içerken izleyebileceğiniz bir eser hâline gelir. Elbette bu yeni sınıf atlama şeklinde öngörülü müzayede evlerinin etkisi epey büyük. Sokak sanatının artan popülaritesinin ivmesini yakalayan Sotheby's London, 2014 yılında uluslararası üne sahip sanatçı Banksy'nin ilk retrospektifine ev sahipliği yaptı. İki yıl sonra, Sotheby's Hong Kong, They Will başlıklı, küratörlü satış sergisinde efsanevi sokak sanatı satıcısı Steve Lazarides ile yeniden ortaklık kurdu. 2017 yılında Sotheby's New York, Fat Free Art Gallery ile iş birliği yaptı ve bir grup köklü sokak sanatçısını, müzayedede sunulan 15. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar olan meşhur resimleri yeniden yorumlamaları için davet etti. Bu davet, sonuçta birçok sokak sanatçısının da önünü açtı. Koleksiyonunuzu bu alanda geliştirmek istiyor ama nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, işte size sokak sanatıyla ilgili mini bir rehber.

Koleksiyon rehberi: Sokak sanatı hakkında bilinmesi gereken 5 şey

Bugünlerde mesele sadece metro, otobüs durakları ve sokak köşelerini sprey boya ile boyamakla ilgili değil. Haring, Stik, Banksy ve KAWS gibi öncülerin eserlerinin eve nasıl girdiklerine bir göz atalım. 21. yüzyıl, geleneksel kâğıt, karton ve kanvastan kaldırımlara, metrolara ve binaların tuğlalarına doğru uzanan sanat medyasının kentsel özgürleşmesine tanık oldu. Grafitiden ilham alan sokak sanatı, hareketin, özgürlüğün ve kendiliğindenliğin kişiselleştirilmesi olarak hem ölçek ve görünürlük hem de artan popülaritesi açısından merkez sahneye çıktı. Keith Haring, Jean-Michel Basquiat, Banksy, Invader ve Stik gibi isimlerin eserleri bugünlerde büyük talep görüyor. 2019'da Christie's, müzayedede sanatçılar için yeni dünya rekorları kıran Stik ve Banksy'nin baskılarını sattı.

1. Kendinizi ortak temalara alıştırın

Geleneksel ya da modern sanat anlayışındaki akımların yanı sıra sokak sanatında da temalar vardır. Bu temalar aynı zamanda sanatçının imzasını, bir anlamda markasını oluşturur. Haring’in erkek figürünü, Basquiat’ın sembol ve epigramları ve Banksy’nın politik suç temalarını sıkça işlediği bilinir. Stik altı çizgili, iki noktalı figürlerini şekillendirirken, Invader grafiti kavramını alıp mozaiklerle yeniden tasvir eder.

2. Boyut önemlidir

Haring'in, New York’taki Harlem River Drive boyunca hâlâ görülebilen 1986 kamu projesi olan “Crack Is Wack” gibi bazı sokak eserleri mekâna özeldir. Ancak çalışmanın farklı bir öğesi daha taşınabilir bir biçimde kopyalanabilir (Bu belki de duvarlara yayılmış büyük sokak sanatlarını salona yerleştirebilmeniz için bulunmuş başarılı bir yol). Haring'in ikonik figürleri ve sembolleri tüm eserleri boyunca tekrar eder. Bu da onların minimal kopyalarını adeta serinin bir devamı niteliğinde üretmesini sağlar. Bu, Stik ve Banksy gibi sanatçılar için de geçerlidir.

3. Taklitler her yerde

Sokak sanatı kolayca kopyalanabilir. Şablonlar kullanılabildiği ve sonsuza kadar yeniden çoğaltılabildiğinden, tüm sanat akımlarını rahatsız eden özgünlük sorunu bu tür için özellikle kritik hâle geliyor. Bir uzmana danışın. Sanatçı için katalog eşleşmeleri veya baskıdaki diğer örneklerle karşılaştırmaları orijinalite açısından son derece önemlidir.

4. Eserin konumunu göz önünde tutun

Sokak sanatı, doğası gereği diğer sanat türlerinden daha fazla etkene maruz kalır. Restorasyon mümkün olabilir elbette -Stik gibi bazı sanatçılar, yapabildikleri her an işlerini yerinde rötuşlamaya özen gösterir - ancak bir miktar yıpranma payı ihtimali her zaman vardır. Örneğin KAWS, orijinal “otobüs durağı” çalışmalarını sokaktan aldığı reklamlardan üretmişti. Reklam afişlerini bulundukları konumlarından (duvarlar, duraklar, bina cepheleri) çalar ve stüdyosunda yeniden işlerdi. Sonuçta üzerine kendi sanat eserini uyguladıktan sonra onları değiştirmiş olurdu. Koleksiyoncular, her tür sanat eserinde olduğu gibi eserin bir parçasının koşullarının dahi değerini etkileyebileceğini unutmamalıdır.

5. Topluluğu tanıyın

Sokak sanatı, sanat tarihinde nispeten yeni bir hareket olduğundan, nereye gittiğini anlamak için daha önce ne olduğunu bilmek önemlidir. Çoğu kişi grafitinin 1970'lerde sokak sanatının yeniden nefes bulmuş hâli olduğunun farkındadır. Pop-art da aynı konuları kitlesel tüketicilikle birleştirerek ortaya çıktı. Pop-art devi Andy Warhol, sokak sanatçısı Basquiat’a akıl hocalığı yaptı; Warhol, Haring ile de uzun süre birlikte çalışmıştı… Sonuçlardan anlaşılmasa da bilmeniz gereken bir şey var: İş birliği ve ekip çalışması, sokak sanatının ahlaki değerlerinin tam ortasında yer alır.

Kaynak: Ciritse