BAKTERİ

P

astik kirliliği, doğal olmayan kimyasalları göllere salarak yerel ekosistemleri mahvediyor. Göller, onlardan su taşıyan derelerin ve akarsuların denize ulaşmasıyla dünya plastik kirliliği konusunda sınav veriyor. Bu durumda bilim insanları gözlerini dört açmış, bu soruna bir çözüm aramaya çalışıyor. Şimdilik gelen haberler ümit vadediyor: Görünen o ki aslında doğa da kendi çözümünü yaratmak için savaş veriyor.

Avrupa’nın 29 gölü üzerinde yapılan yeni bir araştırmaya göre, doğal olarak oluşan bazı göl bakterileri, plastik kalıntıların üzerindeki yapraklar ve dallar gibi doğal maddelere kıyasla daha iyi ürüyor. Uzmanlara göre bu, suyu belirli bakteri türleri ile zenginleştirmenin plastik kirliliğini ortadan kaldırmaya yardımcı olabileceği anlamına geliyor. Bilim insanlarının iddiası, plastik çiğneyen bakterilerin gezegeni kurtarmaya yardımcı olacağı yönünde.

Cambridge Üniversitesi Bitki Bilimleri Bölümü’nden Dr. Andrew Tanentzap, “Plastik kirliliği bakterilerin iştahını açıyor gibi görünüyor,” diyor. Dr. Tanentzap, plastik kirliliğinin göl suyundaki toplam karbon seviyesini sadece yüzde 4 artırdığında bakteri üreme oranın da iki katından fazla arttığını belirterek, “(Bu sonuçlar) plastik kirliliğinin göllerdeki tüm besin ağını uyardığını gösteriyor, çünkü daha fazla bakteri, ördek ve balık gibi daha büyük organizmalar için daha fazla yiyecek anlamına geliyor,” diyor.

Ancak elbette bunun “sihirli bir çözüm” olmadığına inanan uzmanlar da var. Zira plastik kirliliği doğal su kütleleri üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip. Ancak Cambridge Üniversitesi’nde bir zoolog olan Profesör David Aldridge, bakteriyel atılımın bu sonuçları en aza indirmeye yardımcı olabileceğini söylüyor ve “Ne yazık ki, plastikler çevremizi onlarca yıl boyunca kirletecek,” diyerek uyarıyor: “Olumlu tarafı, çalışmamız plastik atıkları parçalamaya ve çevre kirliliğini daha iyi yönetmeye yardımcı olmak için kullanılabilecek mikropları belirlemeye yardımcı oluyor.”

Peki diğer bakteriler plastik yer mi? 2020’de Almanya’daki araştırmacılar, bazı plastik türlerini parçalayabilen bir bakteri türü keşfettiler. Poliüretan (PU); spor ayakkabılar, mekanik parçalar ve spandeks gibi sentetik elyaf ürünleri için kullanılan bir plastik türüdür. Termoset olduğu için geri dönüşümü zordur, yani ısıtıldığında kolay erimez. Diğer plastiklerin işlenebildiği ve yeni ürünlere dönüştürülebildiği yerlerde, birçok PU atığı çöplükte son buluyor. Üstelik, kansere yol açabilecek kimyasallar olan kanserojenler de dahil olmak üzere toksik kimyasallar salgılıyor.

Bilim insanlarından oluşan bir ekip, malzemeyi bir arada tutan kimyasal bağlara saldıran bir bakteri buldu. Helmholtz Çevre Araştırmaları Merkezi UFZ’de baş araştırmacısı olan Dr. Hermann J. Heipieper, bakterilerin PU için yapı taşlarını aldığını ve bunları bir enerji kaynağı olarak kullandığını belirterek, plastik yiyen mikroorganizmanın ilk olarak PU’nun atıldığı bir atık alanında evrimleştiğinin bulunduğunu ifade etti.

2018 yılında ise, farklı bir bilim ekibi, plastik şişe yapımında kullanılan malzeme olan PET’i parçalayabilen bir enzim keşfetti. Bu tesadüfi buluş, Japonya’daki bir çöplükte evrimleşen organizmalara bakıldığında yapıldı.

Tüm bu gelişmelere bakılırsa doğa hâlâ onu kurtarma mücadelemizde bize destek olmak için elinden geleni yapıyor. Bilim insanlarının doğru çabalarıyla çok geçmeden gereken çözümün bulunmasını umuyoruz.