2
9 Ekim 1923’te ilan edilen ve yüzüncü yaşını kutladığımız
Cumhuriyet’in en yoğun yılı
kuşkusuz ilk yılıdır. Yıllarca süren savaşlardan, salgın
hastalıklardan, geçim sıkıntısından
yorgun düşmüş bir halk... Siyasi tartışmalar, ekonomik sorunlar, nüfus
mübadelesi, idari yapıdan eğitime, yargı sisteminden belediyelere kadar
her alanda yapılan yenilikler, Anayasa’nın kabulü, halifeliğin kaldırılması,
laiklik yönünde yapılan köklü değişimler ve ülkenin yeniden inşa
edilmesi... Tüm bunlar olurken bir yandan da günlük yaşam yeni kitapların
yayımlanması, sinemalarda gösterilen filmler, tiyatro oyunları, konserler
ve spor karşılaşmalarıyla devam eder. Bütün zorluklara karşın umut hep
vardır; bayramlar da kutlanır, Hıdırellez’de mesire alanlarına da gidilir,
balo salonlarında dans da edilir. Cumhuriyet’in ilk yılında muhalif seslerin
yanı sıra, Meclis’te mebusların, Gazi Paşa’yı karşılayan halkın, grevlerde
işçilerin, genel afla salınan mahkûmların, valiliğe şikâyete giden kadın
ve çocukların, kısaca her kesimden halkın ortak sloganı şudur: “Yaşasın
Cumhuriyet!”
Yapı Kredi Kültür Sanat’ta ziyarete açılan “Cumhuriyet’in İlk Yılı” sergisi
bu görkemli dönemin belli başlı siyasi ve ekonomik gelişmelerinin yanı
sıra günlük hayatın diğer tüm ayrıntılarını ziyaretçilerine bir arada
sunuyor. Yapı Kredi Yayınları tarafından yayımlanan aynı isimli kitaptan
yola çıkılarak hazırlanan sergide 29 Ekim 1923’ten 29 Ekim 1924’e kadar
Türkiye’de yaşanan gündelik hayata dair ilginç olaylar işleniyor. O yıllarda
çıkan gazete ve dergilerin titiz bir taraması yapılarak Banu İşlet, Binnur
Mörel Büyükertan ve Eser Demirkan tarafından hazırlanan Cumhuriyet’in
İlk Yılı kitabında Cumhuriyet’in kurulduğu yıl yaşanan olaylar kronolojik
bir sırayla okuyucuyla buluşuyor.
Cumhuriyet’in ilk yılları genellikle yaşanan önemli siyasi ve toplumsal
anlarla anlatılır. Hayatın günlük akışında yaşanan ilginç olaylar ise
nispeten daha az bilinir. 29 Ekim 1923 - 29 Ekim 1924 arasındaki o günlerde
Türkiye’de neler oluyordu? Toplum nasıl yaşıyor, neler konuşuyor, neler
seyrediyordu? Türkiye nasıl eğleniyordu?
“Cumhuriyet’in İlk Yılı” sergisi, bu soruları yaşanan ilginç anların
belgeleri eşliğinde cevaplıyor. Cumhuriyet’in ilanı ve ilk yılı kutlamaları,
Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin kazanıldığı Dumlupınar’da 30
Ağustos 1924’te yapılan büyük tören ve 5-6 Ekim 1924’te İstanbul’un
Kurtuluşu’nun ilk yıl kutlamaları serginin merkezinde yer alıyor.
BUNLAR DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
Sergi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yılını gazete ve dergi sayfalarında yer
alan ilginç olayların görsel belgeleriyle izleyicisine yeniden yaşatmayı
hedefliyor. Bu örnekler, basının o günkü haber dili, sayfa düzeni,
grafik anlatımı hakkında da bilgi veriyor. Bir yıl içinde yaşanan günlük
hayatın eğlenceli ve renkli enstantaneleri kültür sanat, spor ve eğlence
alanlarından seçilen fotoğraflar, karikatürler, reklam ve belgesel
filmlerden kesitlerle sergileniyor.
Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı yurt gezileri ve
ülkenin yeniden inşası için başlatılan hamleler de bu ilk yılın anlatısı
içinde yer alıyor.
Küratörlüğünü Cengiz Kahraman’ın, sergileme tasarımı ve küratöryal
işbirliğini ise Yeşim Demir Pröhl’ün yaptığı “Cumhuriyet’in İlk Yılı”
sergisini 3 Eylül 2023 tarihine kadar Yapı Kredi Kültür Sanat’ta ziyaret
edebilirsiniz.